به گزارش گروه صنعت پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد- امین محمودی- ایران هشتمین کشور تولیدکننده طیور در جهان محسوب می شود ولی به دلیل افزایش جمعیت و نیاز به پروتئین بیشتر باید این تولیدات افزایش یابد.
سالانه نزدیک به ۲ میلیارد قطعه جوجه یکروزه در کشور تولید می شود که این میزان بیش از ۳ میلیون تن گوشت در کشور می شود.
مرغ و تخم مرغ دو کالای اساسی و استراتژیک در سبد مصرفی خانوار هستند اما هر از چندگاهی هر ساله به دلیل کمبود نهاده هایی همچون سویا و ذرت و وارداتی بودن آنها بازار این محصولات دچار تنش می شود، علاوه بر این کشورمان در زمینه مرغ اجداد یا لاین نیز وابستگی شدیدی به کشورهای اروپایی دارد که با تحریم این محصول توسط اروپاییان بازار مرغ و تخم مرغ کشور نابود خواهد شد.
به عبارت دیگر می توان گفت صنعت طیور کشور پس از صنعت نفت شاید حیاتی ترین و پرسرمایه گذارترین صنعت کلیدی در کشور بشمار رود که نبض امنیت غذایی جامعه را در اختیار خویش گرفته است. شاهرگ این صنعت حیاتی در راس هرم این صنعت یعنی مرغ لاین قرار دارد که تنها کشورهای بسیار انگشت شماری در دنیا دارای آن می باشند.
مرغ لاین چیست؟
اصولا حیوانات لاین به یک جمعیت خالص از حیوانات خاص، اعم از دام و طیور می گویند که متعلق به یک نژاد مشخص با ویژگی‌های ژنتیکی کاملا مشخص بوده و صرفا با حیوانات خالص و هم نژاد خود آمیزش نموده و قادر به تولید حیواناتی مشابه خود است.
هر نژادی می تواند یک لاین داشته باشد که ایران هشتمین کشوری است که دارای مرغ لاین به نام آرین است. جمهوری اسلامی پس از آمریکا، انگلیس، برزیل، هلند، هند، آلمان و فرانسه، در جهان اسلام و خاورمیانه تنها کشوری است که توانسته تولید مرغ لاین را در اختیار داشته باشد.
فرایند تولید صنعتی گوشت مرغ سه ماهه است. برای تولید جوجه یکروزه، تخم مرغ ۲۱ روز در دستگاه جوجه کشی قرار داده می‌شود و پس از تولد جوجه، برای تولید مرغ ۴۵ روز زمان لازم است. این درحالی است که گله های مرغ مادر همه در یک روز تخمگذاری نمی کنند بلکه در هفته های مختلف تخم مرغ تولید و در دستگاه جوجه کشی خوابانده می شوند.
گفتنی است اساسی ترین عامل ارتقای بهره‌وری اقتصادی یک مرغداری، انتخاب نژاد مناسب است. بهترین برنامه تغذیه‌ای نیز بدون نژاد مناسب منجر به محصول باکیفیت نخواهد شد؛ از این رو در اختیار داشتن نژادهای باکیفیت برای رشد و استقلال صنعت مرغ هر کشوری امری راهبردی محسوب می‌شود.
به طور کلی نژادهای مورد استفاده در صنعت مرغداری کشور را می‌توان به نژادهای وارداتی و نژادهای تولید داخل تقسیم‌بندی کرد، نژادهای وارداتی (مرغ اجداد یک نسل بعد از لاین) به صورت سالانه وارد کشور میشوند و بعد از چند مرتبه جوجه‌کشی خواهند مرد و کشور مجدداً نیاز به واردات آنها خواهد داشت.
به طور کلی اصلی‌ترین مبادی واردات جمهوری اسلامی ایران در زمینه نژادهای مرغ، کشورهای انگلستان، آلمان، هلند، فرانسه و آمریکا هستند.
در مجموع از سال ۸۰ تا ۹۱، ۷۰ درصد نژاد اجداد (اولین نسل مولد بعد از لاین) مرغ گوشتی و تخم گذار کشور از انگلستان، ۱۳ درصد از هلند، ۱۱ درصد از آلمان و مابقی از کشورهای دیگر غربی از جمله آمریکا بوده است.
انگلستان در سال ۹۰ انحصار کامل در بازار نژادهای گوشتی کشور را در اختیار داشته است. که البته می‌توان این نتیجه‌گیری را با کمی اغماض به سایر سال‌ها نیز تعمیم داد.
این کشور ۹۷ درصد تامین منابع نژادی مرغ گوشتی در بازار را در اختیار داشته و فقط ۳ درصد توسط مجارستان تامین شده است.
آسیب‌های انحصار در مبادی واردات محصولات نژادی، تنها محدود به صنعت اصلاح نژاد کشور نخواهد بود، زیرا نهاده‌های نژادی، گلوگاه صنعت مرغ هستند و عدم وجود این نهاده‌ها در کشور باعث خواهد شد تمام واحدهای مرغداری در تولید محصولات خود دچار مشکل شوند و به این طریق تمامی زنجیره مرغ اعم از تولیدکنندگان خوراک، واکسن، ماشین‌آلات و عمده فروشان و خرده‌فروشان صنعت مرغ کشور دچار مشکل شوند.
چه کشورهایی می‌توانند جایگزین های انگلستان شوند؟
ایران یکی از معدود کشورهایی است که دارای فناوری اصلاح نژاد مرغ است، اما متأسفانه بازار کشور نه تنها در اختیار تولیدکننده داخلی نیست بلکه به صورت انحصاری در اختیار یکی از متخاصم‌ترین کشورها با جمهوری اسلامی قرار گرفته است، لازم است با شناخت دقیق سایر کشورهای دارای فناوری اصلاح نژاد از انحصار انگلستان بر بازار محصولات نژادی مرغ کاست.
از بین کشورهای بزرگ تولیدکننده محصولات نژادی در جهان، برزیل، مجارستان و هلند کشورهایی هستند که می‌توانند جایگزین انگلستان شوند. واضح است که هر سه کشور پیشنهادی به اندازه‌ی چندین برابر نیاز ایران در بازار جهانی نقش آفرینی می‌کنند و به راحتی قابلیت دارند وارد بازار ایران شوند و جایگزین انگلستان گردند.
همچنین باید توجه داشت که ایران یکی از کشورهای دارای مراکز اصلاح نژاد با فناوری بالاست که در سالیانی نه چندان دور تمامی نیاز کشور را تأمین کرده است، اما به دلیل برخی سوء مدیریت‌ها امروز این محصول راهبردی و پیشرفته نه تنها در بازار جهانی سهمی ندارد، بلکه جایگاه خود در بازار داخلی را هم از دست داده است.
در نهایت باید گفت، حمایت از تولید ملی و در اختیار قرار دادن بازار داخلی به تولیدکننده ملی، حتما از واردات و وابسته کردن یک صنعت به کشوری که سابقه سیاسی آن در نزد ایرانیان بر همگان اشکار است بهتر خواهد بود.
نیاز کشورمان چطور تامین می شود؟
طبق گزارشات بانک جهانی و فائو, ذخایر ژنتیکی بومی هر کشور ثروتی ملی قلمداد میشوند که قابل ارزش گذاری اقتصادی نیستند; ولی متاسفانه طی سالهای گذشته یکی از سازمانهای اقتصادی کشور با واردات افسارگسیخته مرغ اجداد(مادر) از کشورهای انگلیس, آلمان و هلند, نژاد مرغ لاین آرین ایران را که زمانی ۸۰ درصد بازار مرغ کشور را تأمین می کرد تا مرز نابودی و انقراض برد، درحال حاضر صنعت مرغ کشور با نسبت ۸۰ درصدی وابسته به نژادهای مرغ راس و کاب کشور انگلیس است.
ظاهرا سازمان مربوطه با تب واردات و سوداگری تجارت خود هم اکنون اراده کرده است تا پس از ذخایر ژنتیکی مرغ, این بار ذخایر ژنتیکی بومی دام سبک کشور را نیز از بین ببرد و کشور را تا ابد وابسته به فرانسه, انگلیس و سایر کشورهای متخاصم نظام اسلامی بکند.
یکی از شرکتهای زیر مجموعه این سازمان به عنوان نماد اتلاف بودجه عمومی کشور در مسیر واردات بوده و سال‌هاست با در اختیار گرفتن انحصار واردات نژادهای دام سبک از برخی کشورهای اروپایی، به امنیت ذخایر ژنتیک بومی و معیشت پایدار جوامع روستایی ضربه می‌زند.
از طرف دیگر چون مرغ لاین را از انگلستان وارد می کنیم مجبوریم کنجاله سویا را نیز وارد کرده و به همین دلیل است که با هر تکانه در بازار و واردات، برای صنعت مرغمان مشکل ایجاد می شود.
این شرکت وارد کننده به‌رغم داشتن ثبات مدیریتی و بهره‌مندی از بودجه کافی، سال هاست با در انحصار گرفتن واردات نژادهای دام، طیور و شیلات، قدم در مسیری متضاد با منویات مقام معظم رهبری در تحقق اقتصاد مقاومتی گذاشته است. این شرکت که تا پیش از این، انحصار واردات مرغ گوشتی از انگلستان و بچه‌ماهی قزل‌آلا از ایتالیا را در کارنامه داشت؛ در یکی دو سال اخیر واردات گوسفند و بز از کشور فرانسه را نیز به کارنامه خود افزوده است.
در این میان، نهادهای حاکمیتی نظیر بنیادها و ستادها، هم از بودجه کافی و هم از ثبات مدیریتی طولانی‌مدت به منظور راه‌اندازی طرح‌های به‌نژادی برخوردارند که متأسفانه این سازمان ها با استفاده از بودجه‌های عمومی کشور، نه تنها تلاشی برای حفظ و اصلاح تنوع نژادی کشور انجام نمی‌دهد، بلکه کشور را در جهت وابستگی هر چه بیشتر سوق می دهند.
وابستگی به واردات مرغ اجداد چه خطراتی برای کشورمان دارد؟
حمید ورناصری، مدیرعامل سابق شرکت نهاده‌های دامی جاهد پیرامون تنوع مبادی وارداتی مرغ اجداد گفت: تنوع مبادی وارداتی مرغ اجداد موضوعی است که انحصار از از یک یا دو کشور گرفته و تنوع نژادی در واردات ایجاد کرده است. تنوع مبادی وارداتی دارای مزیت‌های است که یکی از آنها این است که حداقل در شرایط و مواقع خاص، طرف‌های خارجی نمی‌توانند ما را تحت فشار قرار دهند.
وی ادامه داد: مزیت دیگر تنوع مبادی وارداتی به کنترل و جلوگیری از انتقال بیماری‌های واگیر برمی‌گردد. مثلاً ممکن است بیماری‌های واگیر طیور در کشوری که واردات از آن صورت می‌گیرد اپیدمی شده باشد؛ در این صورت طبیعتا، اگر ما فقط به آن کشور وابسته باشیم امکان واردات را نخواهیم داشت و این خود مشکلاتی در حوزه تامین گوشت مورد نیاز کشور ایجاد خواهد کرد.
ورناصری افزود: قطعا آنچه که مسلم است، تنوع مبادی واردات مرغ اجداد دارای مزیت‌های هست. ولی در کل چه بخواهیم و چه نخواهیم، ورود مرغ اجداد خود یک وابستگی محسوب می‌شود؛ و اگر قرار شود خیلی اساسی‌تر بر روی این موضوع کار شود، بهتر است در راستای اقتصاد مقاومتی و افزایش ضریب امنیت غذایی در تولید نژادهای بومی مرغ لاین به خودکفایی برسیم.
مدیرعامل شرکت نهاده‌های دامی جاهد در پاسخ به اینکه این تنوع مبادی وارداتی از کدام کشورها است، گفت: اطلاع دقیقی ندارم؛ مجوزها را سازمان پشتیبانی امور دام می‌دهد. ولی بهتر بگویم از نژادهای مختلفی همچون راس و کاب که لاین‌های مختلفی هستند وارد کشور میشوند. وی ادامه داد: تنها مشکلی که وجود دارد این است که آنها فقط مرغ اجداد می‌دهند که اگر دوره زمانی آن تمام شود، چاره‌ای جزء واردات مجدد وجود ندارد.
این کارشناس علوم دامی درخصوص اینکه آیا تنوع مبادی وارداتی در مرغ اجداد اقدامی مثبت است، گفت: از هر منظری که نگاه کنیم، اگر این نژادها از ظرفیت ژنتیکی خوبی برخوردار باشند، قطعا اقدامی مثبت تلقی می‌شود.
ورناصری پیرامون اینکه آیا پتانسیل تولید داخلی مرغ لاین در کشور وجود دارد، گفت: توانمندسازی تولید داخل از اهمیت بالایی برخوردار است. بخصوص در زمینه طیور که مصرف سرانه کشور ۲ برابر سرانه دنیا است.
وی ادامه داد: متوسط مصرف گوشت مرغ در دنیا ۱۳ کیلوگرم در سال است ولی در کشور ما این رقم ۲۳ کیلوگرم است و این نکته اساسی است که بخوبی نیاز به خودکفایی در این محصول را نشان می‌دهد. وی افزود: کشور ایران جزء معدود کشورهای است که امکان تولید مرغ لاین را دارد. در دنیا فقط ۶ کشور امکان تولید مرغ لاین را دارند وقتی امکان تولید مرغ لاین جود داشته باشد به این معنی است که می‌توانیم کل نیاز کشور را در داخل تامین کنیم و نیازی به این نداریم که از کشوری دیگر اجداد وارد کنیم. ولی آنچه که مسلم است این هست که لاین‌های موجود کشور باید ظرفیت ژنتیکی بالای برخوردار باشند تا بتوانند سلایق مختلفی را در کشور پوشش دهند.
رئیس سابق هیئت‌مدیره شرکت نهادهای دامی جاهد با اشاره به فعالیت مجتمع مرغ لاین بابل‌کنار، گفت: در کنار امریکا، انگلیس، هلند، فرانسه آلمان ایران هم این لاین گوشتی را دارد و بایستی روی بهبود و افزایش و ارتقاء شرایط ژنتیکی آن کار کند. وی ادامه داد: لاین گوشتی ایران امکان رقابت با همه لاین‌های موجود وارداتی را دارد به همین دلیل بایستی بر روی اهرم‌های بازاریابی و توسعه‌ای در کنار تقویت ژنتیکی لاین‌های ایرانی برنامه‌ریزی شود تا بتوایم در این حوزه اسراتژیک وضعیتی بهتر داشته باشیم.
این کارشناس علوم دامی پیرامون اینکه آیا مرغ لاین بابل‌کنار می‌تواند تمام نیاز بازار ایران را پوشش دهد، گفت: مرغ لاین بابل‌کنار در همین شرایط فعلی با یک برنامه‌ریزی یک‌ساله می‌تواند کل نیاز ایران را جواب دهد.
کارشناسان در مورد مرغ آرین چه می گویند؟
کریم حسن‌پور، عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز با بیان اینکه نژاد آرین قابلیت ارتقاء و بازگشت به واحدهای پرورش مرغ را دارد گفت: برخلاف تصور رقبای آرین، این نژاد آنقدر هم وضعش بد نیست. وزارت جهادکشاورزی باید این قدرت را داشته باشد که نیروهای بازدارنده پیشرفت ژنتیکی آرین را کنار بزند و قانونی را مبنی بر در اختیار بودن سهمی از بازار برای خود، تصویب کند.
وی افزود: نژاد آرین، از جمله مشکلاتی مانند حساسیت به بیماری آسیت (آب آوردگی شکم)، ضریب تبدیل نامناسب و رشد کمتر سینه ها در مقایسه با نژاد های دیگر را دارا می باشد که با روش های اصلاح نژاد برطرف می شوند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز در خصوص زمان مورد نیاز برای بر طرف شدن این نواقص افزود: اگر تیمی تشکیل شود و تعدادی روی بیماری و تعدادی هم روی صفات رشد و … کار کنند، زیر ۱۰ سال می‌توان نژاد را تا حد قابل قبولی ارتقا داد.
حسن پور ادامه داد: باید یک تیم قوی از چند دانشگاه و مراکز علمی، وزارت جهاد و سازمان دامپزشکی دور هم جمع شوند. باید فرهنگ‌سازی شود که جوجه‌ی گوشتی زیر دو کیلو یا حداقل زیر دوکیلو و چهارصد گرم به بازار عرضه شود. چون بیماری آسیت در سنین و وزن‌های بالاتر در آرین بروز پیدا می‌کند و از وزن دوکیلوگرم به بالاست که تفاوت‌ها دیده می‌شود. اگر فرهنگ‌سازی شود و جهاد کشاورزی جوجه‌ی یک روزه‌ی ارزان قیمت در مرغداری‌هایی که روی این نژاد کار می‌کنند قرار دهد، بی شک این نژاد می‌تواند سهم بیشتری از بازار را به خودش اختصاص دهد.
وی اظهار نمود: عمده مزیت این نژاد،بومی بودن و داخلی بودن آن است و دیگری بهتر بودن طعم آن و لذیذ بودن آن نسبت به نژادهای دیگر است، اگر بتوانیم بازار را متقاعد کنیم که مرغ دو کیلوگرم مصرف کنند یعنی همان کاری که کشور فرانسه و سایر کشورهای غربی انجام داده‌اند می توانیم صنعت مرغداری کشور را با احیای لاین آرین مقاوم کنیم. ولی در کشور ما این موضوع فعلا نهادینه نشده است.
وضعیت فعلی صنعت مرغداری چطور است، هنوز وابسته ایم یا به خودکفایی رسیده ایم؟
تیر ماه سال جاری محمدرضا اسکندری مدیرعامل سازمان اقتصادی گفت: اعتقاد داریم که «با جوانان کارها دشوار نیست». امروز دو دستاورد در عرصه تحریم شکنی را رونمایی می کنیم, یکی تولید بومی لاین جدید مرغ به نام «کوثر۷» که این نامگذاری هم به خاطر مصادف شدن رونمایی از آن با میلاد امام هفتم شیعیان و احتمال تولید ورژن های بعدی انجام شد و دومی خبر احیای لاین بومی آرین!
وی افزود: با پیگیریهایی که انجام دادیم وزارت جهاد حاضر شد ۲۸ هزار قطعه مرغ آرین را به ما تحویل دهد تا بر روی خالص‌سازی آن کار کنیم. به مدت یک و نیم سال به صورت محرمانه بر روی احیای مرغ لاین آرین کار کردیم. ما امروز اعلام میکنیم که مرغ لاین بومی آرین احیا شده و آماده بازاررسانی است.
ابتدای شهریور ماه سال جاری بود که خاوازی، وزیر جهاد کشاورزی نیز در گفتگویی تلویزیونی اظهار داشت: مرغ لاین منشاء تولید گوشت سفید در کشور است و به منظور کاهش وابستگی، در ابتدای امسال کمیته ملی مرغ لاین ایرانی تشکیل شد.
وی تصریح کرد: تا پایان خرداد ماه، ۱۶ درصد از جوجه ریزی ها از مرغ لاین ایرانی انجام شده است و پیش بنی می کنیم تا پایان امسال این عدد به ۵۰ درصد برسد و در فروردین سال ۱۴۰۰ مرغ لاین ایرانی وارد بازار شود.
اجداد مرغ لاین بابل کنار با نام تجاری " آرین" با کمک فعالان و پرورش دهندگان برتر مرغ مادر و گوشتی، مراحل نهایی تولید گوشت مرغ را سپری کرده و با راندمان بالا و کمترین میزان تلفات در میان نژادهای موجود برای حمل به کشتارگاه بارگیری می شود. این نژاد در یک زنجیره کامل از لاین، اجداد، مزارع مادر و پرورش جوجه یک روزه گوشتی این نژاد تا تخلیه و بارگیری برای کشتارگاه و نهایتا خریداری گوشت حاصل شده برای ذخایر استراتژیک را با کمک واحدهای برتر و فعال بخش خصوصی اجرایی و عرصه نوینی در صنعت مرغداری در این شرایط خاص کشور گشوده است.
در لاین بابل کنار امکان گسترش تولیدات تا حد تامین کلیه نیاز کشور به جوجه یک روزه و تامین تمام گوشت مرغ موردنیاز مصرف داخل و حتی صادرات وجود دارد ؛ البته این میزان از تولید با رعایت اصول بازار و در چارچوب سیاست های وزارت جهادکشاورزی خواهد بود.
انتهای پیام/
نظر شما